Γράφει ο Άρης Μέττος
Σε αυστηροποίηση των ποινών σε όσους παραβιάζουν τις κυρώσεις, που η Ε.Ε. έχει θέσει στα πλαίσια της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας των κρατών μελών της, προχώρησε πρόσφατα το Ευρωκοινοβούλιο. Πάνω από 40 πακέτα κυρώσεων έχουν εξαγγείλει τα θεσμικά όργανα της ΕΕ από ενάρξεως του Ρωσο-Ουκρανικού πολέμου, αλλά η Επιτροπή διαπίστωσε ότι η ασυνεπής επιβολή των κυρώσεων της ΕΕ έχει υπονομεύσει την αποτελεσματικότητά τους.
Στην ουσία η συγκεκριμένη οδηγία που ψηφίστηκε με 543 ψήφους υπέρ, 45 κατά και 27 αποχές αφορά την ποινικοποίηση της παραβίασης και της καταστρατήγησης των κυρώσεων της ΕΕ. Η νομοθεσία θεσπίζει κοινό ορισμό της εγκληματικής πράξης και ελάχιστες ποινές. Οι κυρώσεις που θεσπίζονται περιλαμβάνουν ‘’δέσμευση κεφαλαίων και περιουσιακών στοιχείων (συμπεριλαμβανομένων των ψηφιακών «κρυπτοστοιχείων»), ταξιδιωτικές απαγορεύσεις, εμπάργκο όπλων και περιορισμούς της επιχειρηματικής δραστηριότητας’’.
Η προσπάθεια αυτή με στόχο να αντιμετωπιστεί η παραβίαση και η καταστρατήγηση των συγκεκριμένων κυρώσεων από εταιρείες, πρόσωπα, αλλά και κράτη που κάνουν χρήση ενός ‘’χαλαρού’’ πλαισίου κανόνων σχετικών με τις υπάρχουσες κυρώσεις, έρχεται να ενισχύσει μια σειρά από αποφάσεις οικονομικής και στρατιωτικής στήριξης της ουκρανικής προσπάθειας στην αντιμετώπιση της ρωσικής επιθετικότητας.
Το θέμα όμως που προκύπτει δεν αφορά μόνο την νομιμότητα των συγκεκριμένων κυρώσεων, αλλά και τυχόν προβλήματα και μειονεκτήματα που μπορεί να περιέχουν. Η θέση των Ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων ότι ‘’η ρωσική εισβολή στηρίζεται από απατεώνες που παραβιάζουν τους κανόνες στην Ευρώπη’’ περιορίζει την αυτονομία των κρατών μελών της, ενώ αφορά ξεκάθαρα μια κλιμακωτή επιβολή των αποφάσεων της σε Ευρωπαϊκό επίπεδο.
Υπάρχουν χώρες στην Ευρώπη που έχουν εταιρείες με στενές εμπορικές σχέσεις με την Ρωσική ομοσπονδία και σίγουρα η κάθετη αυστηροποίηση των ποινών, που επισύρουν οι συγκεκριμένες κυρώσεις θα μπορούσε να επιφέρει περιορισμό της ελευθερίας της επιχειρηματικής δραστηριότητας και αποθάρρυνση των επενδύσεων, με ταυτόχρονη παραβίαση των δικαιωμάτων κάποιων επιχειρήσεων προς όφελος ανταγωνιστών τους.
Σίγουρα, οι συγκεκριμένες κυρώσεις της Δύσης προς την Ρωσία ευνοούν πρακτικές αθέμιτου ανταγωνισμού και φορολογικής παραβατικότητας ‘’με ακούσια ή εκούσια εμπλοκή και της χώρας μας’’, για παράδειγμα οι λαθραίες διαδρομές πολλών δις για το ρωσικό πετρέλαιο με γερασμένα τάνκερ, που δεν φαίνονται σε ραντάρ από τη Σιβηρία στις ΗΠΑ, μέσω Λακωνικού κόλπου και Ινδία.
Συγκεκριμένα σύμφωνα με δημοσιεύματα, ‘’πάνω από 200 πλοία πραγματοποίησαν πέρυσι ανοιχτά του Λακωνικού κόλπου μεταγγίσεις ρωσικού πετρελαίου σε άλλα πλοία με προορισμό την Ινδία, όπου το πετρέλαιο διυλίζεται, βαφτίζεται ινδικό και πωλείται νόμιμα στις ΗΠΑ’’. Βλέπουμε λοιπόν ότι η πολιτική της ΕΕ πέρα από ανορθόδοξες οικονομικές πρακτικές δημιουργεί και περιβαλλοντολογικούς κινδύνους για τον Ευρωπαϊκό χώρο, που σίγουρα πρέπει να αντιμετωπιστούν, αλλά μήπως τελικά η θέση αυτή δημιουργεί μονομερείς πολιτικές και γεωστρατηγικές επιλογές, που θέτουν σε κίνδυνο τις ισορροπίες και την προοπτική αυτονόμησης της Ευρώπης, από την σφαίρα επιρροής των δύο ιστορικών υπερδυνάμεων;
Έχουν οι κυβερνήσεις και οι πολίτες πραγματικό λόγο και συμμετοχή στις αποφάσεις της κεντρικής Ευρωπαϊκής επιτροπής και των πολιτικών της; Υπάρχει ουσιαστική εξωτερική πολιτική της ΕΕ απέναντι στα παίγνια και στις επιλογές άλλων δυνάμεων, αλλά και των στρατηγικών στόχων, που επιβάλλει το ΝΑΤΟ και τα επιχειρηματικά συμφέροντα που εξυπηρετεί; Στην ουσία, μιλάμε για μια Ενωμένη Ευρώπη που θα μπορεί να επιβάλλει την πολιτική της στα παγκόσμια δρώμενα και δεδομένα, όπως αυτά θα διαμορφωθούν τα επόμενα χρόνια, με την εμφάνιση και άλλων πόλων παγκόσμιας διακυβέρνησης π.χ. Κίνα, Ινδία κ.λπ. ή για μια Ευρώπη δεκανίκι αποφάσεων και καταστάσεων, που λοιπές δυνάμεις επιβάλλουν και εκτελούν;
Πολλά τα ερωτήματα και οι προβληματισμοί, μάλιστα, όταν νομοθετούνται ευρωπαϊκές αποφάσεις, που ενδέχεται να επηρεάζουν τις πολιτικές και ατομικές ελευθερίες των πολιτών των κρατών μελών, την ελευθερία του λόγου και την προστασία των δικαιωμάτων τους. Πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί και διερευνητικοί με τον βαθμό νομιμότητας, που φέρουν και τον στόχο και σκοπό που εξυπηρετούν.
Η κάθετη επιβολή κυρώσεων και η νομοθετική της προέκταση απέναντι σε εμπορικές οντότητες και πρόσωπα, που σχετίζονται με την Ρωσική οικονομία είναι μια πραγματικότητα, η καλύτερα μια πολιτική επιλογή. Σίγουρα, θα θέλαμε να βλέπαμε και άλλες κυρώσεις, που να αφορούν λοιπές εμπορικές και οικονομικές συναλλαγές, στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής νομιμότητας και απόδοσης ενδοκοινοτικής δικαιοσύνης (π.χ. χρηματισμός κυβερνήσεων από την Siemens…) αλλά το κυριότερο θέμα που προκύπτει και αφορά την ύπαρξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ως οντότητας και ένωσης αυτόνομων και ανεξάρτητων κρατών, είναι ο ρόλος που πρέπει να παίξει στην γεωπολιτική σκακιέρα του μέλλοντος.
Θα μπορούσε να υποθέσει κανείς ότι μια ισχυρή και αυτόνομη στρατιωτικά και ενεργειακά Ευρώπη με καθαρή Ευρωπαϊκή θέση, ανεξάρτητη οικονομική και πολιτική στρατηγική, ως προς την εξυπηρέτηση των συμφερόντων των μελών της, θα είχε την δυνατότητα να σταθεί εμπόδιο στα σχέδια των ΗΠΑ και της Ρωσίας, με αποτέλεσμα να μην ξεκινούσε ποτέ αυτή η δυσάρεστη από κάθε πλευρά Ρωσο – Ουκρανική σύγκρουση.
Μια ισχυρή Ευρώπη θα ήταν δύναμη ισορροπίας και εξασφάλισης της ειρήνης και της δημοκρατίας στην περιοχή και στην ευρύτερη γεωπολιτική ζώνη, επηρεάζοντας εμπορικά, οικονομικά και κοινωνικά την παγκόσμια σκηνή. Το κύριο ζήτημα που πρέπει να μας απασχολεί είναι η Ευρώπη του αύριο στα πλαίσια των νέων ανακατατάξεων και σφαιρών επιρροής, που διαμορφώνονται από την εμφάνιση και γιγάντωση νέων ‘’παγκόσμιων παικτών΄΄ και δυνάμεων.
Το μέλλον επιφυλάσσει προκλήσεις και αλλαγές, που επιβάλλουν κρατικούς σχηματισμούς και ενώσεις με δυναμική παρουσία και ξεκάθαρη πολιτική σταθεροποίησης και διαχείρισης κρίσεων και αποφάσεων. Η ΕΕ έχει την ποικιλομορφία, το πολιτιστικό υπόβαθρο, αλλά και τις υποδομές, να σταθεί ηγέτιδα δύναμη και οδηγός της παγκόσμιας σκηνής σε μια προσπάθεια ομαλοποίησης των πολιτικών αντιπαραθέσεων και διαφορών αρκεί να αντιληφθεί την ισχύ και τις δυνατότητες της.
Ισχυρή Ευρώπη, σημαίνει ανεξάρτητη Ευρώπη των εθνών και των κρατών και όχι κολαούζος παρωχημένων πολιτικών και πρακτικών άλλων εποχών.