Γράφει ο Δημήτρης Αλαμπάνος
Σε επίπεδα ρεκόρ φτάνει ο δανεισμός από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) προς σχεδόν 100 χώρες, ως αντιστάθμισμα έναντι των οικονομικών και πολιτικών κινδύνων του κόσμου, μετά την πανδημία που μεταφράζεται σε αυξημένο χρέος. Κυρίως, λόγω του αυξανόμενου κόστους δανεισμού και των γεωπολιτικών συγκρούσεων, το ΔΝΤ αναγκάστηκε να επέμβει με δάνεια για να «σβήσει» περισσότερες οικονομικές “πυρκαγιές”, συμπεριλαμβανομένων μεγάλων εστιών στην Ουκρανία, στην Αίγυπτο και αλλού στην Αφρική, καθώς και στην Αργεντινή και το Πακιστάν.
Οι εκκρεμείς πιστώσεις του ΔΝΤ ανήλθαν σε περίπου 151 δισ. δολαρίων στα τέλη Φεβρουαρίου, σύμφωνα με τους υπολογισμούς του Bloomberg. Κάτι που είναι πιθανό να αυξηθεί περαιτέρω, αφού το ΔΝΤ οριστικοποιήσει την αύξηση της στήριξης του για την Αίγυπτο στα 8 δισ. δολάρια, πιθανότατα αυτόν τον μήνα, ωθώντας το σύνολο προς ένα ρεκόρ.
Η ίδρυση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) με τη Συνθήκη του Bretton Woods (ΗΠΑ 1944) αποσκοπούσε κυρίως, στο να προστατεύσει τις οικονομίες των κρατών – μελών του και αργότερα όλου του πλανήτη, από τις κρίσεις συναλλαγματικής ισοτιμίας και να προσφέρει οικονομική υποστήριξη στις χώρες που αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην πληρωμή των εξωτερικών τους υποχρεώσεων. Για την ίδρυση και την ομαλή του λειτουργία, οι χώρες μέλη έχουν συνεισφέρει μεγάλα χρηματικά ποσά. Τα κεφάλαια που χορηγούνται από το ΔΝΤ προέρχονται από αποθεματικά ταμεία των κρατών μελών του. Καθώς το ΔΝΤ αποτελεί ένα σημαντικό μέσο αντιμετώπισης των οικονομικών κρίσεων σε διεθνές επίπεδο, οι πόροι που παρέχονται από αυτό προορίζονται να υποστηρίξουν τις χώρες που αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα, προσφέροντάς τους την αναγκαία χρηματοδοτική ενίσχυση, αλλά και την απαραίτητη τεχνική βοήθεια, ώστε να ξεφύγουν από τη δεινή θέση στην οποία για διάφορους λόγους έχουν περιέλθει.
Η Ελλάδα αποτελεί ένα από τα ιδρυτικά μέλη του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ). Το 1944 συνέβαλε σημαντικά στην ίδρυσή του, καταβάλλοντας το ποσό των 40 εκατομμυρίων δολαρίων (ένα τεράστιο ποσό για τα δεδομένα της ελληνικής οικονομίας τότε), ενισχύοντας έτσι, τη δημιουργία ενός ισχυρού οργανισμού για την προάσπιση της παγκόσμιας οικονομικής σταθερότητας (ΦΕΚ Α315/1945).
Ωστόσο, σήμερα το ΔΝΤ υπόκειται σε έντονη κριτική για τις πρακτικές του, καθώς η πολιτική του να προσφέρει δανεικά υπό πολύ αυστηρούς όρους, έχει ως αποτέλεσμα στις περισσότερες των περιπτώσεων μια επιπλέον επιβάρυνση για τους πολίτες των χωρών-δανειοληπτών. Οι τόκοι και κυρίως οι αυστηροί όροι, που επιβάλλονται στις χώρες που αναζητούν βοήθεια από το ΔΝΤ, έχουν προκαλέσει σημαντικούς προβληματισμούς και δυσαρέσκεια, καθώς εκ των πραγμάτων, επιβαρύνουν τους πολίτες με αυξημένους φόρους, μειώσεις στους μισθούς και στις κοινωνικές παροχές και αυξημένη ανεργία, ενώ σχεδόν ποτέ δεν επιλύουν, όπως θα έπρεπε, τα βασικά διαρθρωτικά προβλήματα που προκαλούν τις κρίσεις.
Αυτή η αντίφαση μεταξύ των αρχικών σκοπών του ΔΝΤ και των αρνητικών επιπτώσεων για τους πολίτες των χωρών που δανείζει, έχει ως συνέπεια την ανάδειξη εναλλακτικών τρόπων διαχείρισης των οικονομικών κρίσεων, έτσι ώστε να επιδιώκεται πραγματικά η προστασία και η ευημερία των πολιτών. Ήδη έχουν αρχίσει να εμφανίζονται νέοι οργανισμοί που παρακάμπτοντας το ΔΝΤ ως μοναδικό μηχανισμό παροχής «βοήθειας» σε αδύναμες οικονομίες, χρηματοδοτούν με πολύ πιο ευνοϊκούς όρους, χώρες που δυσκολεύονται ή αδυνατούν να αποπληρώσουν το εξωτερικό τους χρέος.
Ένας από τους κύριους τέτοιους εναλλακτικούς οργανισμούς είναι οι BRICS. Ο οργανισμός αυτός ιδρύθηκε από τις Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Νότια Αφρική, ενώ το τελευταίο διάστημα γίνονται διεργασίες διεύρυνσής του με τη συμμετοχή κι άλλων κρατών, όπως η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Οι BRICS διαθέτουν δικούς τους μηχανισμούς χρηματοδότησης, όπως η Νέα Αναπτυξιακή Τράπεζα (New Development Bank – NDB), η οποία παρέχει χαμηλότοκα δάνεια για υποδομές και αναπτυξιακά έργα. Επιπλέον, οι χώρες μέλη του BRICS έχουν δημιουργήσει εμπορικές και οικονομικές συμφωνίες που στοχεύουν στην αμοιβαία χρηματοδότηση και στήριξη.
Εκτός όμως από τους BRICS, υπάρχουν και άλλοι εναλλακτικοί τρόποι χρηματοδότησης. Την περίοδο 2013-2014 εμφανίστηκε στη χώρα μας Έλληνας ιδιώτης επενδυτής, ο οποίος έχοντας πληρεξούσιο από δήμους της χώρας, μπόρεσε ως μηχανισμός να δομήσει πρόταση άτοκης χρηματοδότησης με πολύ ευνοϊκούς όρους, έτσι ώστε η Ελλάδα να μπορέσει να βγει επιτέλους από το οικονομικό τέλμα στο οποίο έχει περιέλθει, λόγω των εσφαλμένων πολιτικών που εφαρμόστηκαν τις τελευταίες δεκαετίες. Αν και έχει περάσει όμως μια δεκαετία από την κατάθεση της πρότασης, οι συνεχιστές της πολιτικής που μας οδήγησαν ως εδώ, την αγνοούν επιδεικτικά, προφανώς για δικούς τους λόγους.
Είναι λοιπόν απαραίτητο να αρχίσουμε όλοι μας να ενημερωνόμαστε άμεσα για τα γεγονότα που διαμορφώνουν την πραγματικότητα στη χώρα μας, αλλά και παγκοσμίως. Να μην εξαρτόμαστε αποκλειστικά από τα συστημικά μέσα μαζικής ενημέρωσης, που σκοπό έχουν τη διαμόρφωση της κοινής γνώμης, σύμφωνα με τις προθέσεις και τα συμφέροντα αυτών που τα ελέγχουν.
Μια αναδρομή στην περίοδο του δανεισμού της Ελλάδας από το ΔΝΤ, αποκαλύπτει την χρήση υπερβολικής ορολογίας από τα μεγάλα μέσα ενημέρωσης, που παρουσίαζαν το ΔΝΤ σαν «από μηχανής θεό» «σανίδα σωτηρίας”, “χείρα βοηθείας” και “φιλί της ζωής”.
Λίγο αργότερα βέβαια, αποκαλύφθηκε, πως αυτή η ορολογία είχε διδαχθεί σε ταχύρρυθμα σεμινάρια, που διεξήχθησαν στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, με τη συμμετοχή όλων των αστέρων της ελληνικής δημοσιογραφίας…