Γράφει ο Δημήτρης Αλαμπάνος – εκπαιδευτικός
Είναι κοινά αποδεκτό, τουλάχιστον στις πολιτισμένες κοινωνίες, ότι η παιδεία αποτελεί το βασικό πυλώνα πάνω στον οποίο στηρίζεται το συνολικό οικοδόμημα μιας πολιτείας.
Σημαντικός και ρυθμιστικός παράγοντας αυτού του πυλώνα είναι ο εκπαιδευτικός. Ο εκπαιδευτικός είναι υπεύθυνος για τη μεταφορά γνώσεων, αξιών και δεξιοτήτων στους μαθητές. Αυτή η διαδικασία βοηθά στην ανάπτυξη της κριτικής σκέψης τους. Συμβάλλει στη δημιουργία και την κατανόηση πολιτισμικών, κοινωνικών και ηθικών ζητημάτων.
Οι εκπαιδευτικοί στην ουσία επηρεάζουν την ίδια την κοινωνία μέσω των μαθητών τους. Αναπτύσσοντας τις ικανότητες και τις γνώσεις τους, τους μαθαίνουν να συμμετέχουν ενεργά στη ζωή μέσα στην πολιτεία. Ουσιαστικά τους καθοδηγούν ώστε να διαμορφώνουν οι ίδιοι την πολιτεία τους. Αυτός είναι άλλωστε και ο μεγάλος ρόλος της παιδείας: Η δημιουργία πολιτών που θα δημιουργήσουν την πολιτεία τους, η οποία με τη σειρά της, μέσω της παροχής παιδείας, θα δημιουργήσει νέους πολίτες κοκ. Οι εκπαιδευτικοί λοιπόν αποτελούν πρότυπα συμπεριφοράς για τους μαθητές τους. Ή τουλάχιστον έτσι θα έπρεπε.
Για να μπορέσει όμως ένας εκπαιδευτικός να λειτουργήσει ορθά και να γίνει πρότυπο προς το μαθητή του θα πρέπει να υπάρχουν κάποιες σημαντικές προϋποθέσεις. Η δημιουργία αυτών των προϋποθέσεων αποτελεί βασική μέριμνα της πολιτείας:
Καλές συνθήκες εργασίας: Οι εκπαιδευτικοί χρειάζονται πολύ καλές συνθήκες εργασίας για να είναι αποτελεσματικοί. Αυτές περιλαμβάνουν σύγχρονες και ασφαλείς κτιριακές εγκαταστάσεις, σύγχρονα εκπαιδευτικά υλικά, κατάλληλη τεχνολογία και προπαντός μια συνεχή υποστήριξη της επαγγελματικής τους κατάρτισης, καθώς στη σημερινή εποχή η τεχνολογία εξελίσσεται με γοργούς ρυθμούς και είναι απαραίτητη μια συνεχόμενη επαγγελματική αναβάθμιση του εκπαιδευτικού. Αυτό που συμβαίνει βέβαια είναι το ακριβώς αντίθετο. Τα σχολεία σήμερα στη συντριπτική πλειοψηφία τους θυμίζουν περισσότερο σωφρονιστικά παρά εκπαιδευτικά ιδρύματα. Ο εξοπλισμός είναι συνήθως ελλιπής και παρωχημένος, ενώ πολλές φορές διακυβεύεται η ασφάλεια των μαθητών λόγω των ακατάλληλων χώρων για το μάθημα της Φυσικής Αγωγής.
Σεβασμός στην επαγγελματική αυτονομία: Οι εκπαιδευτικοί πρέπει να έχουν την ελευθερία να διδάσκουν με βάση την κρίση τους και τις εκπαιδευτικές τους αρχές, χωρίς υπερβολική γραφειοκρατία. Δυστυχώς αυτό δε συμβαίνει στη χώρα μας. Ο εκπαιδευτικός είναι αναγκασμένος να κινείται μέσα σε πολύ στενά εκπαιδευτικά πλαίσια που του ορίζει το υπουργείο παιδείας. Αποτέλεσμα αυτού είναι ο μαθητής ουσιαστικά να μη μαθαίνει να σκέπτεται, αλλά απλώς να αποστηθίζει και να αναπαράγει γνώσεις οι οποίες μάλιστα πολλές φορές είναι παρωχημένες.
Ικανοποιητικές αμοιβές: Η πολιτεία πρέπει να διασφαλίζει επαρκή χρηματοδότηση για την εκπαίδευση, συμπεριλαμβανομένων των αμοιβών των εκπαιδευτικών. Σήμερα οι αμοιβές των εκπαιδευτικών μας είναι πολύ πιο κάτω του αναμενόμενου και σαφώς πολύ υποβαθμισμένες σε σχέση με τις αντίστοιχες των συναδέλφων τους στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Λίγο ως πολύ σήμερα όλοι μας, είτε άμεσα είτε έμμεσα έχουμε ιδία αντίληψη για τον τρόπο που λειτουργεί το εκπαιδευτικό σύστημα στη χώρα μας. Είναι σαφές ότι οι προϋποθέσεις που περιγράφονται πιο πάνω σίγουρα δεν καλύπτονται.
Αντίθετα η ελληνική πολιτεία έχει υποβαθμίσει εντελώς το ρόλο του εκπαιδευτικού, τον απαξιώνει και του φέρεται υποτιμητικά. Το σχολείο στηρίζεται σε πολύ μεγάλο βαθμό στη διαδικασία της αναπλήρωσης. Κάθε χρόνο χιλιάδες αναπληρωτές καλύπτουν μόνιμα κενά, τα οποία θα έπρεπε να καλυφθούν με μόνιμους διορισμούς. Οι εκπαιδευτικοί αυτοί αναγκάζονται να ξεσπιτώνονται αφήνοντας πίσω πολλές φορές οικογένειες με μεγάλες ανάγκες. Πρέπει με 800 – 900 ευρώ, όχι μόνο να επιβιώσουν στο μέρος που στέλνονται, αλλά να συμβάλλουν και στην κάλυψη των αναγκών της μόνιμης κατοικίας τους. Έτσι πολλές φορές, αναγκάζονται να καταφύγουν στην εύρεση δεύτερης εργασίας προκειμένου να ανταπεξέλθουν στις μεγάλες ανάγκες. Πώς θα μπορούσε όμως ένας εκπαιδευτικός να εμπνεύσει τους μαθητές του (γιατί η διαδικασία της μάθησης ουσιαστικά στηρίζεται στην έμπνευση) όταν κύριο μέλημά του είναι η επιβίωσή του καθώς και η επιβίωση της οικογένειάς του;
Ο τρόπος με τον οποίο μια πολιτεία συμπεριφέρεται στον εκπαιδευτικό, αντανακλά την πρόθεση της να δημιουργήσει ή όχι, ενεργούς, πραγματικά σκεπτόμενους πολίτες. Και η ελληνική πολιτεία όχι μόνο δεν ενδιαφέρεται για την αναβάθμιση του επιπέδου ζωής και λειτουργίας του εκπαιδευτικού, αντίθετα χρόνο με το χρόνο τον απαξιώνει όλο και περισσότερο.Πριν μερικές μέρες με αφορμή τις υπέρογκες αμοιβές των golden boys κάποιων εταιρειών, διάβασα τις δηλώσεις ενός υπουργού που έλεγε «ό,τι πληρώνεις παίρνεις». Θα συμφωνήσω μαζί του και θα συμπληρώσω πως πληρώνεις και σύμφωνα με αυτό που θέλεις να πάρεις. Και σίγουρα, σύμφωνα με αυτό που πληρώνει η ελληνική πολιτεία σήμερα για την παιδεία και δη για τον εκπαιδευτικό,το μόνο που δε θέλει είναι σκεπτόμενους πολίτες που θα κρίνουν καθημερινά το έργο της.