Γράφει ο Δημήτρης Αλαμπάνος
Η πρόταση για την εγκαθίδρυση μιας «πολεμικής οικονομίας» στην Ευρώπη έχει αναστατώσει τις τελευταίες μέρες τα νερά στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Καθώς η Ευρώπη συζητάει διχασμένη την πιθανότητα έκδοσης ευρωομολόγου για αμυντικούς σκοπούς, αυξάνονται οι ανησυχίες για τις επιπτώσεις αυτής της κίνησης στην ειρήνη και σταθερότητα της ηπείρου.
Η νέα αυτή έννοια παρουσιάζεται σε μια περίοδο εντάσεων και αβεβαιοτήτων με την Ευρώπη να αντιμετωπίζει τεράστια προβλήματα σε κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο. Η εγκαινίαση λοιπόν μιας πολεμικής οικονομίας μπορεί να αποτελέσει μια επιπρόσθετη πρόκληση και θα πρέπει να αντιμετωπιστεί με ιδιαίτερη προσοχή και επιφύλαξη. Θα πρέπει να αναρωτηθούμε τι είδους συνέπειες θα έχει αυτή η πρόταση για την ειρηνική συνύπαρξη και τη σταθερότητα στην Ευρώπη.
Προφανώς πρόκειται για μια αντίδραση της ΕΕ στις τρέχουσες γεωπολιτικές εντάσεις και δη στην πολεμική σύγκρουση μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας. Αυτό όμως συνεπάγεται αυξημένο κίνδυνο από ενδεχόμενη αντίδραση της Ρωσίας, που πιθανόν θα εκλάβει αυτή την κίνηση ως κλιμάκωση των απειλών που δέχεται καθημερινά από την ΕΕ.
Επί πρόσθετα είναι απαραίτητο να διερευνήσουμε την πιθανή εγκαθίδρυση ενός ευρωπαϊκού αμυντικού ταμείου και τον τρόπο με τον οποίο αυτό θα λειτουργήσει σε συνδυασμό με τις εθνικές αμυντικές πολιτικές των κρατών μελών. Ήδη πολλά κράτη, με πρώτη και καλύτερη τη Σουηδία, έχουν πρόσφατα δαπανήσει τεράστια κονδύλια για αγορά οπλικών συστημάτων από τις ΗΠΑ, επιβαρύνοντας τον κρατικό τους προϋπολογισμό και αντιδρούν στην έκδοση των «πολεμικών ευρωομολόγων», με συνέπεια μια διαφαινόμενη απειλή της συνοχής μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ.
Μια άλλη συνοχή που απειλείται από τη διαφαινόμενη εγκαθίδρυση της ευρωπαϊκής πολεμικής οικονομίας, είναι αυτή του ΝΑΤΟ, αφού η αμερικανική βιομηχανία όπλων που ως γνωστόν αποτελεί την ατμομηχανή της αμερικανικής οικονομίας, κινδυνεύει να χάσει τη μερίδα του λέοντος στους κόλπους της διατλαντικής συμμαχίας. Και είναι σίγουρο πως θα υπάρξουν αντιδράσεις και πιέσεις από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Πρέπει λοιπόν να ληφθούν υπόψη οι διαρθρωτικές αδυναμίες που μπορεί να εμφανιστούν σε ένα τέτοιο σύστημα.
Επίσης υπάρχουν πολλές ανακρίβειες και έλλειψη σαφήνειας στη διατύπωση της πρότασης του Ευρωπαίου επιτρόπου Βιομηχανίας Τιερί Μπρετόν με αποτέλεσμα να δημιουργούνται ακόμη περισσότερα ερωτηματικά. Είναι αναγκαίο να διασφαλιστεί ότι οι προτάσεις που θα εγκριθούν τελικά θα έχουν λογική και θα αντιμετωπίζουν με ορθή προτεραιότητα τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ευρώπη σήμερα.
Τελικά το ερώτημα που τίθεται είναι αν η προσπάθεια εγκαθίδρυσης μιας πολεμικής οικονομίας είναι πραγματικά η κατάλληλη απάντηση στις τρέχουσες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ευρώπη. Είναι σημαντικό και απαραίτητο, όσο είναι καιρός ακόμα, να εξετάσουμε όλες τις εναλλακτικές προσεγγίσεις, λαμβάνοντας υπόψη όλες τις πτυχές της κάθε πρότασης. Μόνο έτσι θα διασφαλιστεί ότι η Ευρώπη θα προχωρήσει προς ένα μέλλον που θα είναι ειρηνικό, σταθερό και ασφαλές για όλους τους πολίτες της.
Κλείνοντας αυτό το κείμενο, δε θα μπορούσα να μην αναφερθώ στη χώρα μας σε σχέση με την προτεινόμενη πολεμική οικονομία στην Ευρώπη. Η ανικανότητα των ελληνικών κυβερνήσεων σε θέματα αμυντικής πολιτικής και στρατηγικής είναι μια μακρόχρονη πραγματικότητα που αντικατοπτρίζεται σε πολλά επίπεδα. Παρά την ανάγκη για εκσυγχρονισμό των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων και την απαίτηση ασφάλειας σε ένα περιβάλλον γεωπολιτικών αναταραχών, οι ελληνικές κυβερνήσεις συχνά αντιμετωπίζουν προβλήματα (μάλλον τα δημιουργούν) σε ό,τι αφορά την αποτελεσματική διαχείριση και αξιοποίηση των διαθέσιμων πόρων. Η ανεπαρκής ορθολογική στρατηγική, η γραφειοκρατία και η διαφθορά των στελεχών, αναστέλλουν την υλοποίηση των αναγκαίων επενδύσεων σε υλικό, τεχνολογία και εκπαίδευση προσωπικού. Η έλλειψη συνέπειας και συντονισμού σε εθνικό επίπεδο επιδεινώνει το πρόβλημα, ενώ οι υποτιθέμενες πολιτικές αντιπαραθέσεις εμποδίζουν τη λήψη ουσιαστικών αποφάσεων. Αυτή η ανικανότητα απειλεί την ασφάλεια και την άμυνα της χώρας και αποδυναμώνει την ελληνική παρουσία σε γεωπολιτικά πλαίσια, με σημαντικές επιπτώσεις στην εθνική ασφάλεια.
Είναι απαραίτητο οι τρέχουσες γεωπολιτικές και οικονομικές ανάγκες τις χώρας άμεσα να ληφθούν σοβαρά υπόψη από την ηγεσία της. Η Ελλάδα, ως χώρα που βρίσκεται σε γεωπολιτικά ευαίσθητη περιοχή, έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην ενίσχυση της αμυντικής της ικανότητας και τη σύνδεση αυτής με την ευρωπαϊκή ασφάλεια. Ωστόσο, οποιαδήποτε απόφαση για επενδύσεις σε αμυντικό εξοπλισμό πρέπει να λαμβάνει υπόψη τις οικονομικές δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε σήμερα, καθώς και τις προτεραιότητες σε άλλους τομείς όπως η ανάπτυξη, η υγεία και η εκπαίδευση. Είναι λοιπόν αναγκαίο να διασφαλιστεί ότι οι πολεμικές επενδύσεις αυτές θα συμβάλλουν στην ανάπτυξη της εθνικής βιομηχανίας και τη δημιουργία θέσεων εργασίας στην Ελλάδα, καθώς και στην ενίσχυση της τεχνολογικής της ικανότητας και της ερευνητικής της δραστηριότητας. Μόνον έτσι τα χρήματα που θα ξοδέψουμε για την άμυνα θα είναι πραγματική επένδυση και όχι σπατάλη όπως συμβαίνει σήμερα.