Γράφει η Αργυρώ Παναγιωτοπούλου
Μεγάλη αίσθηση έχει προκαλέσει σε δημοσιογραφικούς κύκλους το γεγονός ότι το τελευταίο χρονικό διάστημα τα Περιφερειακά Συμβούλια καλούνται να συζητήσουν και να γνωμοδοτήσουν σχετικά με το θέμα : “ Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του σχεδίου Επικαιροποιημένης Στρατηγικής για τη διαχείριση των εξαντλημένων πυρηνικών καυσίμων και των ραδιενεργών αποβλήτων της Βουλγαρίας “.
Στο κείμενο αυτής της Στρατηγικής Μελέτης χιλιάδων σελίδων, το οποίο δόθηκε στα Αγγλικά αναφέρεται ότι “η εφαρμογή ενός εκπονούμενου σχεδίου ή προγράμματος ενδέχεται να έχει σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον σε άλλο κράτος – μέλος”.
Αν λάβουμε υπόψη ότι το σχέδιο αφορά χωροθέτηση και νέων πυρηνικών εγκαταστάσεων στο Κοζλοντούι και Ελίν Περίν της Βουλγαρίας πολύ κοντά στα Ελληνικά σύνορα και σε απόσταση σχεδόν 500 χιλιομέτρων από τα Γιάννενα, αντιλαμβανόμαστε ότι μπορούν να προκληθούν σημαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις εντός της Ελληνικής Επικράτειας.
Η είδηση αυτή δεν προκαλεί μόνο ανατριχίλα, αλλά και πανικό στην ελληνική κοινή γνώμη και λόγω των κινδύνων που μπορεί να προκύψουν για τις όμορες χώρες όπως η Ελλάδα, από τον τρόπο διαχείρισης των πυρηνικών και ραδιενεργών αποβλήτων και το ΥΠΕΝ πέταξε το μπαλάκι στις 13 Περιφέρειες της χώρας, ζητώντας τους να τοποθετηθούν επισήμως και να γνωμοδοτήσουν.
Το Υπουργείο Περιβάλλοντος έθεσε σε διαβούλευση με το κοινό και τις Δημόσιες Αρχές τη μελέτη αυτή με ανακοίνωσή του στις 5 Μαρτίου 2024 και δόθηκε προθεσμία 30 ημερών για να διατυπωθούν όλες οι απόψεις. Η διαβούλευση τέθηκε “εν κρυπτώ”, ενώ επρόκειτο για ένα τόσο σοβαρό τεχνικό θέμα με διασυνοριακές περιβαλλοντικές επιπτώσεις και πληροφορίες για τον περιορισμό ή την εξάλειψή τους, αλλά η Κυβέρνηση Μητσοτάκη επέλεξε να “πνίξει” το μείζον αυτό ζήτημα.
Σύμφωνα με δημοσιεύματα για τις ανάγκες της διαβούλευσης δόθηκε μόνο ένα λινκ που παρέπεμπε σε συμπιεσμένα αρχεία χιλιάδων σελίδων μόνο στα αγγλικά, χωρίς να έχει αναρτηθεί η μελέτη, οι δε τοποθετήσεις επί των πυρηνικών και ραδιενεργών αποβλήτων της Βουλγαρίας δεν ήταν δημόσιες, αλλά στέλνονταν σε συγκεκριμένο email.
Αξίζει να σημειωθεί εδώ ότι το συγκεκριμένο γεγονός τα κανάλια το “έκαναν γαργάρα”, όπως λέμε στη λαϊκή γλώσσα, όταν θέλουμε κάτι να κρύψουμε ή να προσπεράσουμε, σε αντίθεση με άλλα θέματα πολύ μικρότερης σημασίας, για τα οποία μας ζαλίζουν καθημερινά αναφέροντας και τις παραμικρές λεπτομέρειες. Κανένας από τους θεωρούμενους ως “μεγάλους δημοσιογράφους” δεν μίλησε γι’ αυτό το το θέμα που επιφέρει τεράστιες επιπτώσεις στο περιβάλλον, απειλεί άμεσα την υγεία μας, εκθέτοντάς μας σε εκπομπές ραδιενέργειας και ενδιαφέρει άμεσα τους πολίτες.
Ο προβληματισμός μας είναι δικαιολογημένος και μας ωθεί να θέσουμε, προς το παρόν τουλάχιστον, ορισμένα σοβαρά ερωτήματα που χρήζουν άμεσης απάντησης:
Το γεγονός ότι η Ελλάδα ως χώρα εισάγει ρεύμα από το πυρηνικό εργοστάσιο της Βουλγαρίας στο Κοζλοντούϊ, μήπως σημαίνει ότι θα κληθούμε να αποθηκεύσουμε και τα απόβλητα του ρεύματος που αγοράζουμε;
Ρωτάμε, διότι μας κίνησε την περιέργεια η ΚΥΑ (Κοινή Υπουργική Απόφαση) που δημοσιεύθηκε στις 12-4-2023, δηλαδή ένα χρόνο πριν, η οποία αναφέρει συγκεκριμένα:
“γ) Για τα ραδιενεργά απόβλητα τα οποία δημιουργούνται ή προκύπτουν εντός της ελληνικής επικράτειας από φορέα, φυσικό ή νομικό πρόσωπο, που ανήκει στη δικαιοδοσία άλλης χώρας ή για κάθε μορφής ραδιενεργών προϊόντων ή αποβλήτων που ενδεχομένως προκύψουν από επεξεργασία υλικών ή αποβλήτων που ανήκουν σε άλλη χώρα, τα οποία μπορούν να αποθηκευτούν σε εγκεκριμένο από την Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας (ΕΕΑΕ) χώρο, για μέγιστη συνολική χρονική διάρκεια αποθήκευσης έξι (6) μηνών, μετά την πάροδο της οποίας επανεξάγονται στη χώρα προέλευσης. Ο φορέας, φυσικό ή νομικό πρόσωπο διατηρεί την κύρια και πλήρη ευθύνη για τα ραδιενεργά αυτά προϊόντα ή απόβλητα, τα οποία παραμένουν στη δικαιοδοσία της χώρας αυτού.”
Από ό,τι φαίνεται, οι Ελληνικές κυβερνήσεις που βλέπουν “μακριά”, ενεργούν – κατά το δοκούν πάντα – σύμφωνα με το ρητό “Των φρονίμων τα παιδιά πριν πεινάσουν μαγειρεύουν”, γι’ αυτό, μέσω αυτής της προγενέστερης ΚΥΑ είχαν μεριμνήσει να προετοιμάσουν το νομοθετικό έδαφος, ώστε να μπορούν να αποθηκευτούν στην Ελλάδα απόβλητα από ξένη χώρα με μέγιστη χρονική διάρκεια αποθήκευσης έξι μηνών, όπως αποδεικνύεται από το ανωτέρω απόσπασμα.
Μήπως με αυτό το σκεπτικό η κυβέρνηση αναζητά τη γνωμοδότηση από τις 13 Περιφέρειες ενδεχομένως, για να δει ποιες θα ήταν πρόθυμες να πάρουν θέση για ένα τόσο επικίνδυνο υλικό, ή ακόμη και να το δεχτούν στην περιοχή τους;
Οι εμπειρίες που ζήσαμε σ΄ αυτή τη χώρα, μας επιτρέπουν να φανταστούμε πιθανό έως σίγουρο το “σενάριο” της εξάμηνης αποθήκευσης και μάλιστα με παράταση αυτού του χρόνου, είτε αυθαίρετη, είτε μέσω κάποιας τροποποίησης ρουτίνας πλέον για την εκάστοτε κυβέρνηση. Ας μην ξεχνάμε ότι “ουδέν μονιμότερο του προσωρινού” και πρόσφατα αυτό το είδαμε να συμβαίνει με το “χαράτσι” της ΔΕΗ το 2011 που επιβλήθηκε προσωρινά από το Βενιζέλο και κατέληξε να γίνει μόνιμος φόρος επί της ιδιοκτησίας, αναγκάζοντάς μας να πληρώνουμε ενοίκιο για το σπίτι μας.
Ακόμα κι αν δεχτούμε όμως καλόπιστα ότι τα απόβλητα θα παραμένουν αποθηκευμένα στη χώρα μας μόνο για 6 μήνες, το διάστημα αυτό θα ήταν αρκετό για να προκληθούν τεράστιες και ανεπανόρθωτες καταστροφές στο φυσικό μας περιβάλλον.
Με πρόσχημα ακριβώς την προστασία του περιβάλλοντος, κλείσαμε τις λιγνιτικές μονάδες ρεύματος για να προφυλάξουμε δήθεν τη φύση από το αποτύπωμα του άνθρακα που άφηνε η λειτουργία τους, όπως μας έλεγαν διαρκώς οι ιθύνοντες. Διαπιστώσαμε όμως, σχεδόν ταυτόχρονα, ότι ο απώτερος λόγος που σταμάτησαν να λειτουργούν αυτές οι μονάδες ήταν η εγκατάσταση ανεμογεννητριών σε όλη τη χώρα, με προφανή σκοπό να εξυπηρετηθούν τεράστια επιχειρηματικά συμφέροντα και μόνον ολόκληρου του κομματικού μηχανισμού που διαχειρίζεται τις ζωές μας χωρίς κανένα ουσιαστικό όφελος για μας τους ίδιους…
Η καταστροφή που προκλήθηκε στο φυσικό τοπίο είναι ανυπολόγιστη και πολύ δύσκολα αναστρέψιμη, αφού κάηκαν ολόκληρα δάση, πνεύμονες ζωής για τον άνθρωπο και βλέπουμε να ξεφυτρώνουν στη θέση τους τα τεράστια μεταλλικά φτερά των ΑΠΕ (Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας) που αλλοιώνουν εντελώς το γεωμορφολογικό τοπίο της Ελλάδας και προσβάλλουν κατάφωρα την αισθητική μας. Επιπλέον, καμία πρόβλεψη δεν υπάρχει για τα απόβλητα που αυτές θα αφήσουν στο μέλλον, όταν φτάσουν στη λήξη λειτουργίας τους, όπως είναι τα μέταλλα και άλλα υλικά που λειώνουν πολύ αργά, σκουριάζουν και δηλητηριάζουν τα χωράφια μας κι εμάς τους ίδιους.
Όπως φαίνεται, ούτε κι αυτό ήταν δυνατό να εξασφαλίσει την ενεργειακή επάρκεια και αγοράζουμε ρεύμα από τα πυρηνικά εργοστάσια της Βουλγαρίας που λειτουργούν σχεδόν δίπλα μας.
Με φρίκη θυμόμαστε τις τραγικές επιπτώσεις στην υγεία μας όταν είχε γίνει το ατύχημα στο Τσέρνομπιλ το 1986 και είχε σημάνει συναγερμός κινδύνου σ΄ ολόκληρη την Ευρώπη. Τα εργοστάσια αυτά έχουν πολύ περισσότερες επιβλαβείς επιπτώσεις στο περιβάλλον, εφόσον γράφονται χιλιάδες σελίδες για τη διαχείριση των αποβλήτων τους που επηρεάζουν ακόμα και όμορες χώρες όπως είναι η Ελλάδα.
Τηρείται δε και ύποπτη “σιγή ιχθύος” για το όλο θέμα για να μας φέρουν άλλη μια φορά προ τετελεσμένου γεγονότος.
Ένα ακόμα σημαντικό ερώτημα που τίθεται είναι το εξής : Γιατί να ανατεθεί στα Περιφερειακά Συμβούλια της χώρας η υποχρέωση να συζητήσουν και να γνωμοδοτήσουν για το θέμα της διαχείρισης των πυρηνικών αποβλήτων, εφόσον δεν είχαν την απαραίτητη επιστημονική γνώση ούτε και την αρμοδιότητα να το κάνουν;
Σύμφωνα με την ελληνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία οι όμορες χώρες που μπορεί να κινδυνεύσουν από τον τρόπο διαχείρισης των πυρηνικών θα πρέπει να τοποθετηθούν επισήμως και με σοβαρότητα για το θέμα. Ο αρμόδιος φορέας γι’ αυτό στη χώρα μας είναι ο “Δημόκριτος”, το Εθνικό Κέντρο Πυρηνικών Ερευνών και το μεγαλύτερο διεπιστημονικό ερευνητικό Κέντρο της Ελλάδας, διαθέτοντας 190 ερευνητές και επιστήμονες καθώς και 500 άτομα ερευνητικό προσωπικό.
Παρόλα αυτά η κυβέρνηση αποφάσισε να τον παρακάμψει και να αναθέσει στις Περιφέρειες της χώρας την ευθύνη για τη γνωμοδότηση.
Αναρωτιόμαστε τι συνέβαλε άραγε στην απόφαση αυτή και καταλήγουμε ότι κάτι πρέπει να υπάρχει πίσω από αυτή την προτίμηση προς τις Περιφέρειες, κάτι που σίγουρα δεν θα είναι προς όφελός μας, αλλά θα αποβεί, όπως πάντα εις βάρος μας.
Το επόμενο ερώτημα που προκύπτει είναι και το σημαντικότερο: Γιατί εμείς οι Έλληνες πολίτες δεν είχαμε μια ολοκληρωμένη και έγκυρη ενημέρωση από αρμόδιο επιστημονικό φορέα για ένα τόσο σοβαρό ζήτημα που άπτεται της δημόσιας υγείας και τείνει να καταστρέψει εντελώς το περιβάλλον, αν αυτό δεν έχει ήδη συμβεί;
Όλα δείχνουν ότι όχι μόνο δεν μας σέβονται, αλλά δεν υπολογίζουν καν την ύπαρξή μας.
Πόσοι γνωρίζουν ότι στην Περιφέρεια της Στερεάς Ελλάδας η κοιλάδα του Ασωπού εμφανίζεται σε πολλές περιβαλλοντικές μελέτες και έρευνες ως “νεκρή ζώνη¨ από τη μόλυνση που προκάλεσαν οι βιομηχανίες στο έδαφος και στον υδροφόρο ορίζοντα, επειδή έθαβαν τα βιομηχανικά απόβλητά τους μέσα στη γη της περιοχής; Οι κάτοικοι πλήττονται από σοβαρότατες ασθένειες όπως πνευμονοπάθειες, καρδιοπάθειες κι ένα σωρό ακόμα.
Οι δε καρκινογενέσεις έχουν φθάσει στο ζενίθ. Εύκολα μπορούμε να φανταστούμε τις ολέθριες συνέπειες που θα έχει το ζήτημα, αν τα πυρηνικά απόβλητα της Βουλγαρίας έρθουν να προστεθούν σ΄ όλο αυτό το περιβαλλοντικό χάος.
Ο εφιάλτης των πυρηνικών καταφθάνει στη χώρα μας κι αυτοί που τον φέρνουν “περί άλλα τυρβάζουν”.
Πού βρισκόμαστε όλοι εμείς οι πολίτες που ζούμε, αναπνέουμε και τρεφόμαστε στα χώματα που κληρονομήσαμε από τους προγόνους μας; Είμαστε “ανύπαρκτοι” κι αναλώσιμοι για τους κυβερνώντες; Ενημερωνόμαστε “στα κλεφτά”, μας ανακοινώνουν τετελεσμένα γεγονότα και αντιλαμβανόμαστε τι έχει συμβεί πραγματικά μόνο “κατόπιν εορτής” και πάντα από τις δυσάρεστες συνέπειες που θα βιώσουμε.
Η κατάσταση αυτή δεν μπορεί να συνεχιστεί επ΄ άπειρον. Είναι πλέον για μας τους πολίτες θέμα ζωής και θανάτου. Θα παρακολουθούμε το θέμα και θα υπάρξει σίγουρα και συνέχεια…