Γράφει ο Δημήτρης Αλαμπάνος
Η υπουργός Κοινωνικής Ασφάλισης Νίκη Κεραμέως και ο Διοικητής της ΔΥΠΑ Σπύρος Πρωτοψάλτης, παρουσίασαν στις 17 Μαρτίου στην Κοζάνη το νέο σχέδιο δράσης της κυβέρνησης για την ενίσχυση της απασχόλησης στη Δυτική Μακεδονία. Σύμφωνα με αυτά που ανακοίνωσαν δύο πράγματα προβλέπονται: 1.000 νέες επιδοτούμενες θέσεις εργασίας (με μισθούς από 830 έως 1.185 ευρώ) για ανέργους και πρώην εργαζόμενους στη βιομηχανία λιγνίτη, καθώς και η συνέχιση του προγράμματος απασχόλησης άνω των 55 ετών, με 6.000 θέσεις πανελλαδικά.
Πίσω όμως από τις εύηχες λέξεις «πρωτοβουλίες» και «ενίσχυση», κρύβεται η σκληρή πραγματικότητα για τη Δυτική Μακεδονία. Οι αριθμοί της κυβέρνησης είναι παραπλανητικοί. Παρά τη ρητορική της περί «μείωσης της ανεργίας κατά 54%», σύμφωνα με επίσημα στοιχεία της ΔΥΠΑ, η πραγματική μείωση των ανέργων στην περιοχή από το 2019 ως το 2025 είναι μόλις 3.088 άτομα, δηλαδή λιγότερο από 11%. Κι αυτό σε μια περιοχή που έχει χάσει πάνω από το 10% του πληθυσμού της μέσα σε μία δεκαετία.
Η υπουργική παρουσίαση απέκρυψε σκόπιμα την πλήρη διάσταση της ανεργίας, της φτώχειας και της πληθυσμιακής κατάρρευσης. Παρουσιάστηκαν μόλις 1.000 θέσεις για δύο ολόκληρες περιοχές (Δυτική Μακεδονία και Μεγαλόπολη) όταν μόνο η Δυτική Μακεδονία έχει χάσει δεκάδες χιλιάδες θέσεις άμεσα και έμμεσα λόγω της απολιγνιτοποίησης. Εξίσου θολή είναι και η ανακοίνωση για τις 6.000 θέσεις του προγράμματος 55+, καθώς δεν διευκρινίζεται το ποσοστό που αφορά στην περιοχή.
Η «Δίκαιη Αναπτυξιακή Μετάβαση» έχει αποδειχτεί μέχρι στιγμής σύνθημα χωρίς ουσία. Οι νέες θέσεις είναι επιδοτούμενες, προσωρινές και εύθραυστες. Δεν εξασφαλίζουν σταθερή, ποιοτική απασχόληση και σε καμία περίπτωση δεν αντισταθμίζουν το τεράστιο πλήγμα που επέφερε η απολιγνιτοποίηση, ούτε προσφέρουν ρεαλιστικές προοπτικές ανασυγκρότησης. Δεν υπάρχει στρατηγική για προσέλκυση επενδύσεων, ούτε για ενίσχυση της τοπικής παραγωγής.
Σύμφωνα με μελέτη του ΙΜΕ-ΓΣΕΒΕΕ (Μάιος 2020), η παύση εκμετάλλευσης του λιγνίτη για παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος, θα οδηγήσει σε απώλεια 22.821 θέσεων εργασίας και μείωση απολαβών σε ακόμη 53.330. Κι όλα αυτά χωρίς να υπολογίζονται τα δεκάδες επαγγέλματα που ζούσαν «συγγενικά» με τη λιγνιτική δραστηριότητα. Κατασκευές, μεταφορές, εμπόριο, φιλοξενία, μεταποίηση, τεχνικές υπηρεσίες, πλήττονται άμεσα.
Η φτωχοποίηση της Δυτικής Μακεδονίας είναι το αποτέλεσμα μιας κρατικής πολιτικής η οποία, τουλάχιστον από το 2006 που με τον Νόμο 3468 νομιμοποιήθηκαν μαζικά οι ΑΠΕ, εξωθεί σταδιακά τη χώρα εκτός λιγνίτη. Δίχως σχέδιο και χωρίς ομαλή μετάβαση. Η πράσινη μετάβαση, που αρχικά χαρακτηρίστηκε ως περιβαλλοντική ευαισθησία, τελικά αποδείχτηκε εργαλείο αποβιομηχάνισης και ενεργειακής εξάρτησης της χώρας.
Διότι σήμερα γνωρίζουμε πλέον ότι:
– Η ηλεκτρική ενέργεια από ΑΠΕ δεν αποθηκεύεται αποτελεσματικά.
– Οι λιγνιτικές μονάδες ήταν αυτές που εξασφάλιζαν την επάρκεια του ενεργειακού συστήματος.
– Η απολιγνιτοποίηση μετέτρεψε την Ελλάδα από ενεργειακή καρδιά σε εισαγωγέα ηλεκτρικής ενέργειας, καθιστώντας την εξαρτημένη και μάλιστα από χώρες στις οποίες η ίδια εξάγει λιγνίτη, όπως τα Σκόπια!
– Το ρεύμα στην Ελλάδα είναι σήμερα το ακριβότερο στην Ευρώπη.
Τελικά, η ενεργειακή αυτάρκεια, η εθνική παραγωγή και η οικονομική σταθερότητα της περιοχής, θυσιάστηκαν για να εξυπηρετηθούν μεγάλα επενδυτικά συμφέροντα στις ΑΠΕ και να υλοποιηθούν πολιτικές επιδοτούμενης ανάπτυξης χωρίς ουσία.
Ήρθε λοιπόν η ώρα να γυρίσουμε σελίδα. Η χώρα μας δεν μπορεί να πορεύεται άλλο ως εξαρτημένος εισαγωγέας ενέργειας, πρώτων υλών και πολιτικών επιταγών. Η απολιγνιτοποίηση εφαρμόστηκε βιαστικά και πρόχειρα, καθιστώντας τη χώρα ενεργειακά ευάλωτη και εξαρτώμενη.
Ο λιγνίτης όμως δεν αποτελεί παρελθόν. Είναι στρατηγικό εργαλείο για το μέλλον, εφόσον αξιοποιηθεί σωστά, με σεβασμό στο περιβάλλον και στο δημόσιο συμφέρον. Σήμερα, αποτελεί:
Τη μεγαλύτερη εξορυκτική δραστηριότητα στη χώρα. Τη 2η μεγαλύτερη στην Ε.Ε. και την 5η παγκοσμίως.
Παρήγαγε μέχρι και το 57% της εγχώριας ηλεκτρικής ενέργειας με το χαμηλότερο κόστος, ενισχύοντας την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας.
Μπορεί λοιπόν και σήμερα να χρησιμοποιηθεί σε κρίσιμες βιομηχανικές διεργασίες (παραγωγή τσιμέντου, χυτήρια, μεταλλουργία) ή μέσω τεχνολογιών όπως η αεριοποίηση να προσφέρει συνθετικό φυσικό αέριο, υδρογόνο και χημικές πρώτες ύλες, μειώνοντας την εξάρτηση από ακριβά εισαγόμενα καύσιμα.
Ακόμα και τα παραπροϊόντα της καύσης, όπως η ιπτάμενη τέφρα, μπορούν να αξιοποιηθούν στην οικοδομή και τη γεωργία.
Αν υπήρχε πολιτική βούληση, η Δυτική Μακεδονία θα μπορούσε να είναι σήμερα ένα κέντρο τεχνολογίας, μεταποίησης και ενεργειακής καινοτομίας. Αντί γι΄ αυτό, αντιμετωπίζει εγκατάλειψη και ανεργία. Αυτό πρέπει να αλλάξει. Το μέλλον της περιοχής εξαρτάται από την αλλαγή πορείας και την ανάληψη δράσεων που θα την επαναφέρουν σε τροχιά ανάπτυξης και ευημερίας.
Εντυπωσιακή μα ρεαλιστική είναι η πρόταση του πολιτικού φορέα Ελλήνων Συνέλευσις για την περιοχή. Η πρόταση αυτή βασίζεται σε μια στρατηγική που περιλαμβάνει άμεση αναθεώρηση του σχεδίου μετάβασης με όρους κοινωνικής δικαιοσύνης και παραγωγικής ανασυγκρότησης.
Η Ελλάδα πρέπει να καταστεί αυτάρκης βιομηχανικά και ενεργειακά. Η χώρα διαθέτει πρώτες ύλες και ανθρώπινο δυναμικό που μπορούν να στηρίξουν μια βιώσιμη και ισχυρή οικονομία. Η αξιοποίηση των λιγνιτών και άλλων εγχώριων πρώτων υλών, η ενίσχυση της τοπικής παραγωγής και η επαναφορά της βιομηχανικής ανάπτυξης είναι ζωτικής σημασίας για την ενεργειακή ανεξαρτησία της χώρας και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών της.
Η Ελλήνων Συνέλευσις προτείνει τα εξής μέτρα για να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα της περιοχής:
– Άμεση αναθεώρηση του σχεδίου μετάβασης με όρους κοινωνικής δικαιοσύνης και παραγωγικής ανασυγκρότησης.
– Επαναξιολόγηση του ρόλου του λιγνίτη, που μπορεί να αξιοποιηθεί στρατηγικά, και εξασφάλιση ότι η χώρα δεν θα εξαρτάται από εισαγόμενα καύσιμα και ενέργεια.
– Στήριξη της τοπικής βιομηχανίας και της μεταποίησης μέσω φορολογικών και επενδυτικών κινήτρων, προκειμένου να δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας και να ενισχυθεί η εγχώρια παραγωγή.
– Ενίσχυση της τεχνικής εκπαίδευσης και κατάρτισης για νέους και ανέργους, προκειμένου να ενσωματωθούν σε νέες, σύγχρονες θέσεις εργασίας.
– Σχέδιο δημογραφικής ανάκαμψης για τη Δυτική Μακεδονία και άλλες πληγείσες περιοχές, με δημόσιες επενδύσεις, στήριξη των οικογενειών και βελτίωση των υποδομών.
Η Δυτική Μακεδονία δεν χρειάζεται επιδόματα. Χρειάζεται σχέδιο, δουλειά, σεβασμό και προοπτική. Η Ελλάδα έχει τις δυνατότητες να σταθεί στα πόδια της, να αξιοποιήσει τα φυσικά και ανθρώπινα της πλεονεκτήματα και να δημιουργήσει έναν αυτοδύναμο και ισχυρό ενεργειακό και βιομηχανικό τομέα.
Η Ελλήνων Συνέλευσις διαθέτει την πολιτική βούληση για να εφαρμόσει αυτό το σχέδιο και να φέρει τη χώρα σε μια νέα εποχή οικονομικής αναγέννησης και ανεξαρτησίας.