Γράφει ο Στέφανος Σουφλερός
Σημαντικές καθυστερήσεις σημειώνονται σε πολλούς διαγωνισμούς έργων ΣΔΙΤ μέσω του Συστήματος Διαχείρισης Έργων Δημόσιας Υποδομής, από το 2020 και μετά.
Πιο συγκεκριμένα διαγωνισμοί έργων αξίας πολλών εκατομμυρίων ευρώ, στην Ελλάδα του ‘’εκσυγχρονισμού και της ταχύτητας ‘’ έχουν καθυστερήσεις πολλών χρόνων. Ενδεικτικά να αναφέρουμε: το έργο των φοιτητικών εστιών του Πανεπιστημίου Κρήτης, τα 13 Περιφερειακά Κέντρα Πολιτικής Προστασίας, το κτιριακό έργο-ΣΔΙΤ των 17 σχολείων στην Κεντρική Μακεδονία, ο διαγωνισμός για τα Δικαστικά Μέγαρα σε Θεσσαλονίκη, Κιλκίς, Έδεσσα και Σέρρες, το νέο κτίριο της Γενικής Γραμματείας Υποδομών και οι Φοιτητικές Εστίες του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.
Τι είναι όμως τα έργα ΣΔΙΤ; Είναι η συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, Σύμπραξη Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ),η οποία αντιπροσωπεύει μια συμφωνία συνεργασίας μεταξύ δύο ή περισσότερων δημόσιων και ιδιωτικών οντοτήτων, η οποία συνήθως εκτείνεται σε μεγάλο χρονικό διάστημα. Με πιο απλά λόγια, μιλάμε για την σύναψη συμφωνίας μεταξύ κυβέρνησης ή κυβερνητικών φορέων και ιδιωτικών επιχειρήσεων, με στόχο την υλοποίηση έργων και την παροχή υπηρεσιών προς τους πολίτες.
Μέχρι εδώ όλα ωραία φαίνονται! Αλλά, επειδή ζούμε στην Ελλάδα και λίγο πολύ, οι περισσότεροι είμαστε αρνητικά υποψιασμένοι σε ό,τι αφορά τις συμβάσεις, που συνάπτουν κατά καιρούς οι διάφορες κυβερνήσεις μας, αναρωτιόμαστε για τα εξής:
Γνωρίζουμε πόσο κόστισε το κάθε δημόσιο έργο που έχει υλοποιηθεί με ΣΔΙΤ; Τι ποσό έβαλε ο ιδιώτης, τι ποσό βάλαμε από το δημόσιο ταμείο, έτσι ώστε να μην παράγεται άδικο, ούτε προς τον ιδιώτη, που ανέλαβε την υλοποίηση του έργου, αλλά ούτε και προς το δημόσιο που είμαστε όλοι οι πολίτες; Επιτυγχάνεται ο στόχος κι ο σκοπός της λειτουργίας του κάθε δημόσιου έργου με ΣΔΙΤ; Έχει όφελος το δημόσιο; Κι αν ναι, ποιο είναι και πως μεταφράζεται;
Αν τραβήξουμε την κουρτίνα και δούμε τα στοιχεία, θα διαπιστώσουμε ότι γίνεται ένα τεραστίων διαστάσεων φαγοπότι του δημοσίου χρήματος από τους διαχειριστές μας (βλέπε πολιτική ηγεσία) και τους ιδιώτες – στρατηγικούς επενδυτές- που θεωρούνται εύρωστοι οικονομικά, αλλά τελικά αποδεικνύεται, άνθρακας ο θησαυρός τους.
Για του λόγου το αληθές , ας δούμε ένα δείγμα. Το 1996, στις 24 Απριλίου, στο ΦΕΚ 71, τεύχος 1Ο αναφέρεται η υλοποίηση της κατασκευής της γέφυρας Ρίου Αντιρρίου. Εδώ βλέπουμε, πως το συγκεκριμένο έργο χρηματοδοτείται από το δημόσιο, δηλαδή όλους εμάς τους πολίτες κατά 80% και ο ιδιώτης – εταιρία συμμετέχει κατά 20%! Και τελικά η εταιρεία που κατέβαλε αυτό το ελάχιστο ποσοστό, διαχειρίζεται μέχρι σήμερα ένα τεράστιο τμήμα εθνικής έκτασης και εισπράττει και τα έσοδα που αποφέρει!
Επίσης, μην γελιόμαστε ότι οι ανάδοχες εταιρείες συμβάλλουν με δικά τους κεφάλαια. Διότι ακόμα κι αυτό που ονοματίζουν “δικό τους”, έχει καταβληθεί από ευρωπαϊκά κονδύλια, ΕΣΠΑ, ή το ταμείο ανάκαμψης, χρηματοδοτικά προγράμματα που τροφοδοτούνται από τους φόρους που καταβάλλουμε. Και άμα το ψάξουμε λίγο παραπέρα κι ο τραπεζικός δανεισμός που επικαλούνται, γίνεται πάλι με εγγυήσεις του δημοσίου. Άρα για ποια ιδιωτικά κεφάλαια μιλάμε;
Να σημειωθεί, πως με αρχή τη γέφυρα Ρίου-Αντιρρίου, τα περισσότερα δημόσια έργα, που δημιουργήθηκαν εκ των υστέρων, χρηματοδοτούνται με τον ίδιο τρόπο. Δηλαδή πληρώνει το δημόσιο (εμείς) και αποκομίζει τα οφέλη ένας ιδιώτης.
Ποιοι, όμως είναι οι ανάδοχοι των δημοσίων έργων, ποια φυσικά πρόσωπα παρουσιάζονται ως μέτοχοι, και τι σχέση μπορεί να έχουν με την πολιτική ηγεσία, ώστε να γίνονται αναθέσεις συνεχόμενα στους ίδιους και τους ίδιους;
Σίγουρα, πάντως δεν είναι τυχαίο πως ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, ΑΚΤΩΡ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΕΙΣ, ΑΒΑΞ, ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ-ΑΤΕΣΕ, ΤΕΚΑΛ-JCC (ΛΙΒΑΝΟΣ), ΙΝΤΡΑΚΑΤ-REDEX και λοιποί «γνωστοί -άγνωστοι», είναι αυτοί που μοιράζονται την «πίτα».
Εάν κάνουμε σήμερα έναν απολογισμό των δημοσίων έργων που χρηματοδοτήσαμε όλοι οι πολίτες στην χώρα μας, την Ελλάδα, θα διαπιστώσουμε, πως τίποτα δεν έμεινε ουσιαστικά σε εμάς:
Τα λιμάνια ποιος τα εκμεταλλεύεται; Ιδιώτης
Τα αεροδρόμια ποιος τα εκμεταλλεύεται; Ιδιώτης
Την Εγνατία οδός ποιος την εκμεταλλεύεται; Ιδιώτης
Την Ιόνια οδός ποιος την εκμεταλλεύεται; Ιδιώτης
Την Ολυμπία οδός ποιος την εκμεταλλεύεται; Ιδιώτης
Την Νέα οδό Αθήνα Θεσσαλονίκη ποιος την εκμεταλλεύεται; Ιδιώτης
Την Αττική οδός ποιος την εκμεταλλεύεται; Ιδιώτης
Την γέφυρα Ρίου Αντιρρίου ποιος την εκμεταλλεύεται; Ιδιώτης
Το δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας ποιος το εκμεταλλεύεται; Ιδιώτης
Πέραν των οικονομικών ζημιών από αυτές τις «συμφωνίες», μήπως έχουμε και πιο σημαντικές απώλειες; Μπορεί ένα δημόσιο έργο, στρατηγικής και εθνικής σημασίας, όπως είναι τα λιμάνια, τα αεροδρόμια, οι αυτοκινητόδρομοι, οι τηλεπικοινωνίες, να είναι στα χέρια ιδιώτη; Τι θα γίνει στην περίπτωση, που ένας κακός γείτονας κάνει πράξη τα λεγόμενα του και χρειαστεί να κάνουμε χρήση όλα τα παραπάνω δημόσια έργα; Θα ρωτήσουμε τον ιδιώτη, εάν μας επιτρέπει να υπερασπιστούμε την πατρίδα μας;
Και επί του πρακτέου, όλοι έχουμε αντιληφθεί ότι, οι «προβλεπόμενοι» στόχοι των ΣΔΙΤ στο μεγαλύτερο ποσοστό των δημοσίων έργων δεν επιτεύχθηκαν, καθώς σημειώθηκαν καθυστερήσεις, υπερβάσεις κατά πολύ του αρχικού κόστους, χρήση ακατάλληλων πρώτων υλών που υποβάθμισαν την ποιότητα του έργου και πολλά άλλα που ζημιώνουν την πολιτεία και τον ίδιο τον πολίτη
Είναι επιτακτική ανάγκη να κατανοήσουμε ότι ο σκοπός και ο στόχος κάθε Σύμπραξης θα πρέπει να είναι το δημόσιο συμφέρον και αυτό πρωτίστως πρέπει να ασφαλίζει η εκάστοτε κυβέρνηση.
Τα δημόσια έργα, είτε είναι ανταποδοτικά -με οικονομικά οφέλη- είτε μη ανταποδοτικά, έχουν μόνο ένα σκοπό, να αναβαθμίσουν το βιοτικό μας επίπεδο. Όταν, λοιπόν, βάζουμε το χέρι πολύ βαθιά στην δημόσια τσέπη μας (η οποία γεμίζει με τον μόχθο όλων μας) … θα πρέπει αυτά να εξυπηρετούν το σύνολο και όχι την ανάδοχη ιδιωτική εταιρία.