Γράφει ο εκπαιδευτικός Δημήτρης Αλαμπάνος
Σε πρόσφατη σύνοδο των Πρυτάνεων των Ελληνικών ΑΕΙ που πραγματοποιήθηκε στη Χαλκιδική, η Υπουργός Παιδείας Θρησκευμάτων και Αθλητισμού Σοφία Ζαχαράκη, παρουσίασε ένα νέο πακέτο παρεμβάσεων για την αντιμετώπιση της βίας και της ανομίας στους πανεπιστημιακούς χώρους.
Μεταξύ των σημαντικότερων μέτρων περιλαμβάνονται η σύσταση Ενιαίου Πειθαρχικού Συμβουλίου σε κάθε ΑΕΙ, η άμεση αναστολή της φοιτητικής ιδιότητας σε περιπτώσεις ποινικών διώξεων, η υποχρεωτική χρήση της ακαδημαϊκής ταυτότητας για είσοδο στους χώρους των ιδρυμάτων και η δημιουργία Παρατηρητηρίου Φαινομένων Βίας στο Υπουργείο. Παράλληλα, ανακοινώθηκε σημαντική αύξηση της χρηματοδότησης προς τα ΑΕΙ, χωρίς να αποκλείεται και μια πιθανή έκτακτη επιχορήγηση.
Η συγκεκριμένη παρέμβαση αποτελεί μία ακόμη απόπειρα της κυβέρνησης να ελέγξει την κατάσταση στα ελληνικά πανεπιστήμια, σε συνέχεια προηγούμενων νομοθετικών παρεμβάσεων που αποδείχθηκαν ανεπαρκείς. Ήδη, από την παρούσα κυβέρνηση έχουν θεσπιστεί δύο αντίστοιχα νομικά πλαίσια, ενώ έχει συγκροτηθεί και ειδικό σώμα της ΕΛ.ΑΣ. με σκοπό την αστυνόμευση των πανεπιστημιακών χώρων. Τα γεγονότα όμως μαρτυρούν την αποτυχία αυτών των μέτρων. Η βία και η ανομία όχι μόνο δεν έχουν εξαλειφθεί, αλλά συνεχίζουν να εκδηλώνονται με νέες μορφές.
Είναι προφανές ότι με ημίμετρα, απαγορεύσεις και πειθαρχικές τιμωρίες δεν αντιμετωπίζεται η ουσία του προβλήματος. Η ρίζα του βρίσκεται βαθύτερα: Στην πολιτική εκμετάλλευση των πανεπιστημίων, μέσα από την παρουσία κομματικών παρατάξεων, που δημιουργούν συνεχώς εντάσεις, διαχωρισμούς και τελικά ωθούν προς την καλλιέργεια ενός φανατισμένου και πολωμένου κλίματος στους νέους ανθρώπους.
Το πρόβλημα μάλιστα, δεν περιορίζεται απλά στην παρουσία τους. Ακόμη πιο ανησυχητικό είναι ότι αυτή η κατάσταση βολεύει ολόκληρο το πολιτικό σύστημα. Όλα τα κόμματα, ανεξαρτήτως ιδεολογικού προσήμου και προσανατολισμού, επωφελούνται από τη διατήρηση των φοιτητικών νεολαιών στα ΑΕΙ, καθώς αυτές λειτουργούν ως μηχανισμοί στρατολόγησης, ελέγχου και διαιώνισης του κομματικού διαχωρισμού στους κόλπους της κοινωνίας. Ο φοιτητής δεν αντιμετωπίζεται ως αυριανός επιστήμονας ή ελεύθερος πολίτης, αλλά ως μέσο κομματικής επιρροής και μελλοντικός “στρατιώτης” της παράταξης. Έτσι οι κομματικοί μηχανισμοί στο σύνολό τους, φροντίζουν να αναπαράγουν την υφιστάμενη κατάσταση, αδιαφορώντας για το χάλι που συνεπάγεται.
Αυτό το διχαστικό περιβάλλον είναι που καθιστά σήμερα ευάλωτο το πανεπιστήμιο στην παρείσφρηση ακραίων ομάδων και στοιχείων, τα οποία εκμεταλλεύονται την ασάφεια, την αδράνεια και τις συγκρούσεις, μετατρέποντας έναν χώρο μάθησης και πολιτισμού σε πεδίο αναρχίας και ανομίας.
Η εικόνα των ελληνικών ΑΕΙ, σε σχέση με αυτά του εξωτερικού, είναι απογοητευτική. Όχι όμως εξαιτίας των φοιτητών ή των διδασκόντων, αλλά λόγω της συστηματικής αδυναμίας του κράτους να διαχειριστεί θεσμικά το πανεπιστημιακό περιβάλλον.
Η Παιδεία δεν είναι απλώς ένας μηχανισμός απόκτησης γνώσης. Είναι το θεμέλιο της Πολιτείας και ως τέτοιο πρέπει να αντιμετωπίζεται και να προστατεύεται. Η ευθύνη για την ομαλή, ασφαλή και ελεύθερη πρόσβαση των νέων στη γνώση, βαραίνει τις διοικήσεις, το Υπουργείο, αλλά και την ίδια την κοινωνία στο σύνολό της.
Αν θέλουμε πραγματικά να μιλάμε για λύση, τότε ας κοιτάξουμε πέρα από τα ημίμετρα και τις απαγορεύσεις. Η ουσία βρίσκεται στον ίδιο τον πολίτη. Στον άνθρωπο που μετέχει στην Πολιτεία και ταυτόχρονα τη συγκροτεί. Διότι ο πολίτης δημιουργεί την Πολιτεία και η Πολιτεία διαμορφώνει τον πολίτη. Αυτός είναι ο κύκλος που πρέπει να διασφαλίσουμε.
Ο πολίτης έχει πολλά να διαφυλάξει, μα πρώτα και πάνω απ΄ όλα την Παιδεία του. Όχι όμως μια Παιδεία που απλώς εκπαιδεύει εργαζόμενους ή επιβάλλεται αυταρχικά… Αλλά μια Παιδεία που καλλιεργεί συνείδηση. Που ξεκινά από την αμφισβήτηση και γεννά ερωτήματα, αντί να προσφέρει «πειθαρχημένες» απαντήσεις. Που εξασφαλίζει τη διά βίου μάθηση όχι ως σύνθημα, αλλά ως προετοιμασία για έναν βίο με νόημα.
Οι νέοι άνθρωποι δεν πρέπει να μετατρέπονται σε φορείς αποστηθισμένων γνώσεων ή ιδεολογικών φορτίων κάποιων «ειδημόνων». Δεν είναι αποθήκες πολιτικών προθέσεων, ούτε υποψήφιοι στρατιώτες κομματικών νεολαιών. Οι νέοι μας πρέπει να μάθουν ποιοι ακριβώς είναι, από πού προέρχονται και γιατί είναι εδώ. Όταν επιχειρούμε να «πλάσουμε» τον πολίτη με στενά μέτρα και σκοτεινά καλούπια, δεν διαμορφώνουμε ελεύθερες προσωπικότητες. Τότε φτιάχνουμε απλώς μικρά γρανάζια, άβουλα, ευάλωτα, έτοιμα να γίνουν το εργατικό δυναμικό ενός απρόσωπου συστήματος.
Επομένως, αν θέλουμε να αντιμετωπίσουμε ουσιαστικά τη βία και την ανομία στα ελληνικά πανεπιστήμια, οφείλουμε πρώτα να θεραπεύσουμε τις αιτίες που τη γεννούν. Αυτό δεν επιτυγχάνεται με αστυνόμευση και πειθαρχικά μέτρα, αλλά με την καλλιέργεια ενός υγιούς πανεπιστημιακού περιβάλλοντος, απαλλαγμένου από κομματικές εξαρτήσεις, ιδεολογικούς φανατισμούς και θεσμική αδράνεια. Μόνο ένα πανεπιστήμιο που εμπνέει σεβασμό, κριτική σκέψη και συμμετοχή, μπορεί να αποτελέσει ασπίδα απέναντι στη βία. Και αυτό μπορεί να το εγγυηθεί μόνο μια Παιδεία που θα υπηρετεί τον άνθρωπο ως πολίτη και όχι ως γρανάζι του Συστήματος.